Với sự phát triển ngày càng cao của xã hội thì nhu cầu về điện
tiêu dùng và sản xuất ngày càng tăng. Trong những năm gần đây các nguồn sản xuất điện truyền thống như thủy điện, nhiệt điện, … đã bộc lộ nhiều rủi ro và ảnh hưởng cao đến môi trường sống cũng như xã hội. Gần đây, các dự án năng lượng
gió đã bắt đầu hình thành và đã có các dự án điện gió tiềm năng tại Việt Nam.
Bài viết này sẽ phân tích rõ về tiềm năng của nguồn năng lượng gió ở Việt Nam.
1.Giới thiệu:
Với tình hình phát triển kinh tế ngày càng cao thì nhu cầu
tiêu thụ điện năng ngày càng nhiều. Theo dự báo của Tổng công ty Điện lực Việt Nam EVN, nếu tốc độ tăng trưởng GDP trung bình tiếp tục được duy trì hàng năm là 7% thì nhu cầu điện của Việt Nam vào khoảng 200.000GWh năm 2020 và tăng đến 327.000GWh năm 2030. Tuy nhiên, nếu phát triển tối đa các nguồn điện truyền thống thì lượng điện của
Việt Nam chỉ đáp ứng khoảng 165.000GWh vào năm 2020 và 208.000GWh vào năm 2030. Lượng thiếu hụt tương ứng khoảng 20-30% mỗi năm và nếu điều này xảy ra
thì sẽ ảnh hưởng rất lớn đến việc sinh hoạt và hoạt động sản xuất trong cả nước
[1]. Vì vậy, nhu cầu cấp bách hiện nay là cần phải ưu tiên phát triển các công trình
năng lượng qui mô lớn. Có rất nhiều cách truyền thống để tạo nguồn năng lượng điện, ví dụ thủy điện, nhiệt điện, điện hạt nhân… Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại nhiều mặt hạn chế của các nguồn năng lượng kể trên, ví dụ:
+ Thủy điện: đây có thể nói là nguồn năng lượng chủ yếu của nước ta hiện nay. Tuy nhiên, việc lạm dụng quá nguồn năng lượng này sẽ dẫn đến đất đai bị thu hẹp, thay đổi dòng chảy, dẫn đến lũ lụt thường xuyên xảy ra. Ngoài ra, thủy điện còn gây ra tình trạng thiếu nước, hủy hoại mùa màng của các vùng thấp cuối dòng. Không những thế, một vài sự cố về chất lượng xây dựng của một số dự án thủy điện trong thời gian vừa qua là hồi chuông báo động cho cuộc sống an toàn của
người dân vùng thấp [2]. Cho nên đã có rất nhiều dự án thủy điện phải ngừng hoặc
không được tiếp tục triển khai.
+ Nhiệt điện: đây là nguồn năng lượng chủ yếu của thế kỷ XX.
Tuy nhiên, các nguồn năng lượng này ảnh hưởng rất lớn đến môi trường sống của con người. Gần đây, chúng ta đã nhận thức rõ tác hại của nhiệt điện như thiên tai (gió, bão…),
trái đất nóng dần, phát sinh nhiều bệnh tật…
+ Điện hạt nhân: đây là nguồn năng lượng dồi dào và hiệu quả. Tuy nhiên, việc vận hành và xử lý các nhà máy hạt nhân trong và sau quá trình sử dụng là vấn đề
cần phải giải quyết đồng bộ, đúng đắn và triệt để. Đặc biệt, sự cố dẫn đến rò rỉ
phóng xạ tại nhà máy hạt nhân Chernobyl năm 1986 và gần đây nhất là tại nhà máy
Fukushima (Nhật Bản) năm 2011 là 2 tai nạn hạt nhân lớn nhất trên thế giới cho đến nay,
được Liên hợp quốc xếp hạng cao nhất 7/7 về độ thảm họa [3]. Điều này cho thấy sự không phù hợp của nguồn năng lượng này trong tương lai.
Vì vậy, việc ưu tiên phát triển các nguồn năng lượng sạch như năng lượng mặt trời, gió, sinh học, thủy triều… là nhu cầu cấp bách hiện nay. Trong đó, Gió là nguồn
tài nguyên thiên nhiên vô tận, ở đâu cũng có, là nguồn lợi kinh tế lớn. Từ lâu
con người đã biết sử dụng nguồn tài nguyên này vào các mục đích khác nhau như
thuyền buồm,vượt sông vượt biển để đi từ châu lục này sang châu lục khác đưa lại
sự phát triển mạnh mẽ về kinh tế hay những cối xay gió giúp giảm bớt sức lao động
làm tăng năng suất. Tuy nhiên nguồn tiềm năng vô tận đó chưa được khai thác
đúng mức dẫn đến chúng ta đang lãng phí tài nguyên hữu ích này. Đồng thời, đây cũng là nguồn năng lượng xanh và có mức độ ảnh
hưởng đến môi trường thấp nhất so với các nguồn năng lượng khác.
Bài viết này sẽ trình bày tiềm năng năng lượng điện gió tại Việt Nam.
1.Tiềm năng năng lượng gió ở Việt Nam
Việt Nam có lợi thế rất lớn về gió, với bờ biển dài hơn 3000km và nhiều hải đảo với vận tốc gió thổi trung bình quanh năm từ 5m/s trở lên. Năng lượng gió được sử dụng để làm quay tua-bin gió tạo ra điện, vì vậy cần phải có một tốc độ gió nhất định để có thể làm quay tua-bin ( >3m/s). Dưới đây là biểu đồ tốc độ gió trung bình của nước ta ở độ cao 100m[4].
Hình 1.1 Tốc độ gió trung bình ở miền Bắc
Hình 1.2 Tốc độ gió trung bình ở miền Trung
Hình 1.3 Tốc độ gió trung bình ở miền Nam
Qua các biểu đồ trên cho ta thấy tất cả các tỉnh thành của nước ta đều có tốc độ gió lớn hơn 4m/s đã đủ điều kiện làm quay tua-bin gió nhưng để mang lại lợi ích về kinh tế phải cần thêm nhiều yếu tố hơn nữa như: tốc độ gió trên 5m/s, thể tích khí, công thức toán học,...
Dựa vào tính toán [4] ta có biểu đồ thể hiện tiềm năng công suất của các tỉnh thành:
Hình 1.4 Tiềm năng công suất các tỉnh miền Bắc
Hình 1.5 Tiềm năng công suất các tỉnh miền Trung
Hình 1.6 Tiềm năng công suất các tỉnh miền Nam
Qua các biểu đồ trên cho ta thấy thì các tỉnh miền trung và các tỉnh nam bộ của Việt Nam có tiềm năng về năng lượng gió rất lớn, ngoài ra hiện nay ở Việt Nam đang ban hành các chính sách để giúp phát triển nguồn năng lượng sạch này.
+ Chính sách:
Nhằm
khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực này, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết
định số 37/2011/QĐ-TTg ban hành ngày 29/06/2011 (có hiệu lực từ ngày
20/08/2011) về cơ chế hỗ trợ sự phát triển các dự án điện gió tại Việt Nam
[5]. Các ưu đãi bao gồm: miễn thuế nhập khẩu đối với hàng hóa nhập khẩu để tạo
tài sản cố định cho dự án; miễn giảm thuế thu nhập doanh nghiệp (còn lại 10% trong
vòng 15 năm, có thể gia hạn trong 30 năm), miễn phí toàn bộ phí bảo vệ môi trường,
miễn giảm tiền sử dụng đất và tiền thuê đất đối với dự án và công trình đường dây,
trạm biến áp đấu nối với lưới điện quốc gia…
Ngoài ra Thủ tướng Chính phủ vừa ban hành Quyết định số
39/2018/QĐ-TTg ngày 10/9/2018 sửa đổi, bổ sung một số điều của Quyết định số
37/2011/QĐ-TTg ngày 29/6/2011 về cơ chế hỗ trợ phát triển các dự án điện gió tại
Việt Nam[6]. Cụ thể sửa đổi này tăng giá bán điện như sau:
Đối
với các dự án điện gió trong đất liền, giá mua điện tại điểm giao nhận điện
là 1.928 đồng/kWh (chưa bao gồm thuế giá trị gia tăng, tương đương 8,5
Uscents/kWh.
Đối
với các dự án điện gió trên biển, giá mua điện tại điểm giao nhận điện là
2.223 đồng/kWh (chưa bao gồm thuế giá trị gia tăng, tương đương 9,8 Uscents/kWh.
Như vậy tóm lại ta thấy điều kiện phát triển năng lượng gió ở Việt Nam rất thuận lợi, điều kiện địa lý phù hợp, được Chính Phủ tạo điều kiện phát triển nên những năm gần đây các dự án năng lượng gió phát triển rất mạnh.
2.Tình hình phát triển điện gió
+ Thế giới:
Hiện nay ngành công nghiệp điện gió được
xác định là một trong những ngành công nghệ mũi nhọn
và chủ lực nhằm thay thế cho các nguồn năng lượng truyền thống.
Hình 2.1 Sự phát triển năng lượng gió của thế giới [7]
Dựa vào biểu đồ ta thấy công suất tua--bin điện gió tăng dần theo
thời gian và theo thống kê đến cuối năm 2018 thì tổng công suất là xấp xỉ 563 659Mw.
Hình 2.2 Công suất điện gió trên thế giới dự đoán đến năm 2020
Theo dự đoán của Viện Năng lượng quốc tế IEA (International Energy Agency: http://www.iea.org) thì tổng sản lượng điện gió trên
toàn thế giới hàng năm sẽ tăng khoảng 100 Terawatt giờ và đến năm 2020 thì điện
gió sẽ đạt khoảng trên 1000GW (Hình 2.2). Sản lượng này chiếm khoảng 15,6% sản lượng điện toàn cầu và lúc này
thủy điện cũng chiếm khoảng 16,7%. Nghĩa là, vào khoảng năm 2020 thì điện gió hoàn toàn có thể thay
thế công nghiệp thủy điện.
Trong số các nước phát triển điện gió trên thế giới thì Đức, Tây Ban Nha, Hoa Kỳ, Đan Mạch và Ấn Độ là những quốc gia sử dụng năng lượng điện gió nhiều nhất Cụ thể, năm 2010 tỉ lệ điện gió tại Đức chiếm khoảng 7,7%, nhưng đến cuối năm 2012 con số này là 9,8%. Tại Hoa Kỳ, ngành công nghiệp điện gió đã nhảy vọt từ sản lượng 6GW năm 2004 thành 60GW vào cuối năm 2012 cho thấy tiềm năng và sự nhận thức đúng đắn của các quốc gia tiên tiến về ngành công nghiệp mũi nhọn này trong tương lai.
+ Việt Nam:
Hình 2.3 Sự phát triển năng lượng gió ở Việt Nam [7]
Qua biểu đồ cho ta thấy sự phát triển năng lượng gió ở Việt Nam phát triển mạnh từ năm 2014, tăng gần gấp 3 lần so với năm trước đó. Chứng tỏ nguồn năng lượng gió đang được quan tâm chú ý đến phát triển.
Hiện nay trên cả nước có khoảng
trên dưới 50 dự án về điện gió [8-11]. Các dự án tiêu biểu bao gồm:
+
Dự án điện gió Tuy Phong - Bình Thuận: Công ty Cổ
phần năng lượng tái tạo Việt
Nam (REVN) phát triển với tổng mức đầu tư khoảng 1.450 tỷ đồng và công suất 120MW
bao gồm 80 tuabin điện gió 1,5MW. Giai đọan 1 đã hoàn thành vào năm 2011
với 20 tua-bin hiện đang hoạt động khá tốt.
+
Dự án điện gió Bạc Liêu: Công ty
TNHH Xây Dựng – Thương mại & Du Lịch Công
Lý phát triển với tổng mức đầu tư khoảng 5.300 tỷ đồng và công suất 99.2MW. Hiện
nay đã hoàn thành giai đoạn 1 của dự án với 10 turbin gió, công suất mỗi tua-bin là
1.6MW. Giai đoạn 2 đã bắt đầu khởi công vào tháng 8/2013 với tổng cộng 52 tua-bin
gió.
+
Dự án điện gió Phú Quý - Bình Thuận: Tổng công
ty Điện lực dầu khí Việt Nam đầu
tư với công suất 6MW sử dụng tuabin loại 2,0MW.
+
Dự án điện gió Phương Mai: Công ty cổ
phần Phong điện Phương Mai đầu tư đã được
chính thức khởi công tại Bình Định vào đầu tháng 4 năm 2012. Công suất giai đoạn
1 là 30MW gồm 12 tuabin điện gió loại 2,5MW, công suất giai đoạn 2 là 75MW và
công suất giai đoạn 3 là 100 MW.
+
Dự án điện gió Phú Lạc: Công ty
Bình Thuận Wind Power JSC đầu tư với công suất
24MW gồm 16 tuabin 1,5MW.
+
Dự án điện gió An Phong: Công ty Thuận
Phong Energy Development JSC đầu tư
với tổng công suất 180MW.
Hình 2.3 Vị trí các dự án điện gió ở Việt Nam
Hình 2.3 thể hiện vị trí các dự án điện gió đã/đang/sẽ thực hiện tại Việt Nam. Dựa vào hình vẽ cho thấy các dự án điện gió hiện đang tập trung chủ yếu ở các tỉnh miền Trung và Nam bộ.
3.Các khó khăn, thách thức và giải pháp phát triển:
Điện gió là một trong những ngành công nghiệp tiềm năng và phát triển bền vững trong tương lai. Tuy nhiên, ngành công nghiệp này tương đối mới mẻ tại Việt Nam. Vì vậy, sẽ có những khó khăn và rủi ro nhất định cho việc thành công của một dự án điện gió. Chúng ta có thể liệt kê các ý chính và các giải pháp thực hiện như sau:
- Kinh tế và tài chính: Thường một dự án điện gió đòi hỏi phải đầu tư công suất khá lớn. Tuy nhiên, giá thành đầu tư vào điện gió hiện nay cũng còn khá cao (trung bình xấp xỉ khoảng 2.500USD/kW, nghĩa là hơn 50 triệu đồng/kW). Điển hình như dự án Điện gió Bạc Liêu có tổng mức đầu tư khoảng 5.300 tỷ đồng với tổng công suất khoảng 99.2MW do công ty TNHH Xây Dựng – Thương mại & Du Lịch Công Lý thực hiện từ năm 2010. Dự án này được sự hỗ trợ từ một Ngân hàng Hoa Kỳ thông qua sự bảo lãnh cho vay từ Chính phủ. Do đó, giải pháp thực hiện một dự án điện gió thành công thì cần phải có sự hỗ trợ kịp thời về tài chính của các tổ chức tín dụng uy tín trong nước/quốc tế và của Chính phủ.
- Các thủ tục hành chánh và rào cản pháp lý: Đây có thể nói là một trong những rào cản lớn nhất. Hiện nay, các chính sách về thủ tục đầu tư, hợp đồng/giá cả mua án điện giữa chủ đầu tư dự án và Tổng công ty Điện lực Việt Nam (EVN) vẫn chưa được ban hành một cách đầy đủ. Sự hỗ trợ kịp thời của Chính phủ quyết định rất lớn đến yếu tố thành công của dự án. Đồng thời, các thủ tục, hành lang pháp lý cần phải được minh bạch rõ ràng, tạo cơ chế đặc thù cho sự phát triển của ngành năng lượng xanh này.
- Dòng đời dự án: Các tuabin hầu hết được làm bằng vật liệu thép, phần công nghệ như máy phát điện, hệ thống cơ và trục trong tua-bin cũng như cánh quạt được thiết kế bằng các vật liệu và có độ bền trong quá trình hoạt động khoảng 20 năm. Do đó, thường một dự án điện gió được quy hoạch phát triển trong khoảng thời gian 20-30 năm. Vì vậy, dòng đời dự án là một yếu tố quan trọng trong việc tính toán điểm hòa vốn chi phí. Hiện nay, các dự án điện gió cần phải được hỗ trợ để tạo động lực phát triển cho ngành công nghiệp này. Các giải pháp mà chính phủ có thể áp dụng như: hỗ trợ hơn nữa trong việc cho thuê/mua đất giá rẻ, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế giá trị gia tăng cho các doanh nghiệp đầu tư dự án….
- Công nghệ: Hầu hết các dự án điện gió tại Việt Nam đều nhập khẩu công nghệ tua-bin từ nước ngoài (Hoa Kỳ, Châu Âu,…). Tại Việt Nam, chủ yếu thi công phần đế móng và các phần kết nối với tua-bin (đường xá, cống, hệ thống điện, cầu dẫn, thiết bị giao thông…). Do đó, chúng ta lệ thuộc vào nước ngoài hoàn toàn về mặt công nghệ điện gió. Điển hình như quá trình vận chuyển, lắp dựng các trang thiết bị của tua-bin gió có đặc điểm là trọng tải cao, kích thước lớn… dẫn đến không ít khó khăn cho các nhà thầu thi công. Ví dụ tại dự án Điện gió Bạc Liêu,
để lắp dựng các thân và cánh tua-bin có tổng chiều cao khoảng 80m, đường kính thân tua-bin khoảng 4m thì phải cần các cần cẩu chuyên dụng có trọng tải 600T được
thuê từ công ty Tat Hong của Singapore (Hình 3.1). Song song đó, quá trình vận hành
các tua-bin trong và sau khi thi công là cả một vấn đề lớn cần giải quyết.
Hình 3.1 Lắp đặt cánh tua-bin gió
- Nhân lực: Tại Việt Nam hiện chưa có trường nào đào tạo chuyên sâu về lĩnh vực năng lượng “xanh” nên sự thiếu hụt các chuyên gia đầu ngành là điều tất yếu. Vì
vậy,Chính phủ cần chú trọng việc phát triển chương trình đào tạo lĩnh vực này trong
các trường đại học và viện nghiên cứu. Bước ban đầu có thể khuyến khích sự ra đời của các Hiệp hội, Tổ chức chuyên ngành năng lượng. Ví dụ Hiệp hội điện gió Việt Nam, Tổ chức năng lượng tái tạo… các chủ thể và cơ quan này sẽ có bề dày kinh nghiệm và tư vấn ngược lại cho Chính phủ trong các hoạch định chính sách, thủ tục,
công nghệ… nhằm thúc đẩy hơn nữa sự phát triển ngành công nghiệp điện gió tại Việt Nam
4. Kết luận
Thông qua các phân tích ở trên, các kết luận cơ bản có thể được rút ra như sau:
- Điện gió là một trong những nguồn năng lượng sạch và xanh trong tự nhiên và hiện đang được phát triển mạnh mẽ trên toàn thế giới. Theo thời gian thì điện gió sẽ đủ khả năng để dần thay thế các nguồn năng lượng truyền thống như thủy điện, nhiệt điện… vốn đã tồn tại nhiều bất cập và rủi ro cho môi trường cũng như xã hội.
- Tiềm năng về nguồn năng lượng điện gió tại Việt Nam là rất lớn và theo dự báo sẽ còn tăng trưởng khá mạnh trong thời gian sắp tới.
- Tuy nhiên, hiện vẫn còn tồn tại khá nhiều khó khăn cho một dự án điện gió phát triển thành công. Điều này phụ thuộc rất nhiều vào sự quan tâm, hỗ trợ của Chính phủ và ý thức của người dân Việt Nam trong việc phát triển nguồn năng lượng bền vững này.
Mong rằng với sự phát triển không ngừng của ngành công nghiệp điện gió, giá thành công nghệ giảm và chiến lược phát triển năng lượng quốc gia tốt thì chúng ta sẽ thoát được khỏi sự lệ thuộc vào các nguồn năng lượng truyền thống như than đá, dầu, khí đốt và điện hạt nhân…
LỜI CẢM ƠN
Xin cảm ơn Thầy, TS Lê Phường Trường, Khoa Cơ Điện - Điện Tử trường đại học Lạc Hồng đã hỗ trợ và góp ý cho bài viết này.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Trần Trí Năng, Lê Khắc Hoàng Lan, Nguyễn Tân Huyền, Trương Trà Hương, Phạm Thanh Tuân, Nguyễn Xuân Cường, Phạm Thị Hồng, Bùi Mỹ Duyên, Triển vọng phát triển nguồn điện gió tại Việt Nam.
2. http://dantri.com.vn/event/su-co-o-thuy-dien-song-tranh-2-1934.htm
3. Nguyễn Ngọc, Điện gió & quạt gió bơm nước, NXB Bách khoa Hà Nội, 2013.
5.http://www.vir.com.vn/news/en/top-news/price-rise-agreement-propels-wind-power-growth.html
8. Phan Thanh Tùng, Vũ Chi Mai và Angelika Wasielke, Tình hình phát triển điện gió và khả năng cung
ứng tài chính cho các dự án ở Việt Nam, Bản nghiên cứu Dự án Năng lượng Gió GIZ, Hà Nội, 03/2012.
9. Trần Văn Bình, Quỳnh Nguyễn, Lê Vi, Nguyễn Ngọc, Phong điện – một giải pháp về năng lượng,
Doanh Nhân Sài Gòn Cuối Tuần, trang 28–29, 31/12/2010.
10. Quỳnh Nguyễn, Lê Vi, Nguyễn Ngọc, Tiến bộ của turbin gió và xu hướng phát triển phong điện,
Doanh Nhân Sài Gòn Cuối Tuần, trang 22, 02/09/2011.
11. Phan Lê, AVANTIS đưa công nghệ điện gió hiện đại đến Việt Nam, Doanh Nhân Sài Gòn Cuối Tuần,
trang 30–31, 16/03/2012.
Rất bổ ích Cảm ơn về bài viết của bạn. Tham khảo thêm nhiều bài viết hay về Đèn NLMT
Trả lờiXóaĐèn Đường Năng Lượng Mặt Trời 500W
Đèn Đường Năng Lượng 400W
Đèn Led Đường Năng Lượng Mặt Trời 200W Cảm Biến
Đèn Đường Năng Lượng 300W Trắng